128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı, Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi birkaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacaklardır. Tek Düzen Muhasebe sistemine göre, uzun vadeli ticari alacaklar ile uzun vadeli diğer alacaklar gruplarında " Şüpheli Alacaklar Hesapları " yoktur. Bu durumda tanımda belirtilen niteliklere sahip olan kısa vadeli alacaklar ilgili alacak hesaplarından 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabına devredilir.
101 Alınan Çekler Hesabı, Çekler, yazılı değerleri...
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı
Şüpheli Ticari Alacaklar tanımlandıktan sonra gerekli koşulların sağlanması durumunda İhtiyatlılık Kavramı gereğince karşılık ayrılması gerekir.
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı İşleyişi : Tahsili şüpheli hale gelen ticari alacaklar bulundukları hesabın alacağı ile bu hesaba aktarılır. Hesap, alacağın tahsil edilmesi veya değersiz alacak niteliği kazanması durumunda alacaklandırılır.
Bir alacağın şüpheli alacak sayılabilmesi için en önemli unsuru, o alacağın ticari veya zirai kazançla ilgili olması ve bu durumu devam ettirmesi ile mümkündür. Yani, gerçek bir mal teslimi veya hizmet oluşması ilgili olarak daha önce hasılat hesapları ile ilişkilendirilmiş olması şarttır. Bu durumu sağlamayan alacaklar şüpheli hale gelse bile karşılık ayrılıp gider yazılamaz.
Yapılan protesto veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar yine kanunun aynı maddesinde şüpheli alacak sayılmışlardır. Kanun küçük alacağın tanımını yapmamış olmasına rağmen Maliye Bakanlığının yayınladığı bir özelgede küçük alacak miktarını belirlemesinde bu alacaklar için yapılacak dava ve icra masrafının tahmini olarak hesaplanarak alacakla kıyaslanmasını belirtmiştir.
Şüpheli alacakta yapılan protesto veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödemenin yapılmamış olması gerekmektedir. Ancak bu durumda karşılık ayrılabilmektedir. Çünkü, karşılık ayrılabilmesi için alacağın taahhütlü ve ilmühaberli mektupla istenmesi gerekir.
Alacağın şüpheli olduğunun belgelenmesi durumu alında üç çeşittir. Birincisi senetli alacaklar içindir. Ödenmeyen alacak senedinin noter tarafından protesto edilmesi ile borçlunun, noter aracılığı ile ödeme yapması istenmektedir. İkinci durum ise, küçük alacaklar içindir. Bu küçük alacaklar içinde yukarda belirtilen protesto veya yazı ile birden defadan fazla istenilmesinin de amacı, işletme tarafından borçlunun ödemesini yapması isteğidir. Son durum ise, senetsiz alacaklar içindir. Belli bir vadesi olmamakla birlikte işletmenin alıcısına sağladığı bir nevi kredibilite miktarı olarak da isimlendirebilebileceğimiz alıcılar hesabındaki bu bakiyenin aslında ticari teamüle ve piyasa durumuna göre normal bir vadede ödenmesinin de yapılması gerekir. Ödenmeyen bu senetsiz ticari alacakların da şüpheli sayılabilmesi için, alacak isteme yazısının en az iki defa taahhütlü olarak gönderilmiş olması zorunludur.
Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar için alacağın şüpheli olan miktarı, mahkemede dava konusu edilmiş veya icra takibi açılmış olan alacak miktarıdır. Bir alacağa karşılık ayrılabilmesi için o alacağın tahsil imkanının değerleme günü şüpheli halde bulunması gerekir.
Teminat altında bulunan alacaklar için karşılık ayrılmayacağı gibi kamu kuruluşlarından olan alacaklar içinde karşılık ayrılması mümkün değildir. Ticari ve zirai kazanca katkısı olmayan alacaklar için de şüpheli alacak karşılığı ayrılmayacağından gider olarak kayıt altına alınamazlar.
Alacağın şüpheli hale geldiği hesap döneminde karşılık ayrılabilir. Daha sonraki yıllarda bu mümkün değildir. Kredili mal veya hizmet satışları üzerinden KDV tahsilinin şüpheli hale geldiği durumda karşılık ayrılıp ayrılmayacağı hususu Maliye Bakanlığının yayınladığı genel tebliği ile açıklığa kavuşmuştur. Tebliğde bir alacağın şüpheli alacak olarak değerlendirilmesinde aranılan şartların geçerli olması kaydıyla ve alacağın ilgili dönemin kayıtlarına girmesi ve KDV vergisi beyannamesinde beyan edilmesi halinde KDV'den kaynaklanan alacak için şüpheli alacak karşığı ayrılması mümkün olduğunu belirtmiştir.
Tahsili şüpheli bulunan alacaklar için işletme, 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı adı altında bir hesap açar. Bu hesabın açılabilmesi vadesi gelmiş veya birkaç kez uzatılmış veya protesto edilmiş, yada dava ve icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları kapsar.
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Grubunda yer alan tutarların gider yazılabilmesi için, değerleme gününde tasarruf değeriyle pasifte 129 Şüpheli Ticari Alacak Karşılığı Hesabını açarak karşılık ayırmalıdır. Böylece mükelleflerin tahsil etmeleri güçleşen geliri bu şekilde gidere yazarak vergisini ödemek zorunda kalmamış olurlar.
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER
Örnek Uygulama 1 : Kafkasya Limited Şirketi 10.000 TL %18 KDV Hariç Ticari Malı Ufuk Limited Şirketine Kredili ( Veresiye ) Olarak Satmıştır.
Örnek Uygulama 2 : Kafkasya Limited Şirketi tahsil edemediği 11.800 TL'lik Alacağına dava açmış ve %100 Karşılık ayırmıştır. ( Bu işlem Örnek Uygulama 1'in Devamıdır. )
Alıcılar hesabının borcunda bulunan 11.800 TL alıcılar hesabından çıkartılacaktır. Bu tutarın çıkartılması hesapta bir nakit azalışı yaratacağından hesap alacaklandırılacaktır. Bu azalış ile 120 Alıcılar hesabının borç ve alacak toplamları birbirine eşit olmasından dolayı hesap kapanmıştır.
Alacağın şüpheli hale gelmesinden dolayı, ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi birkaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakların takip edildiği aktif karakterli bir hesap olan 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabındaki 11.800 TL artış, hesabı borçlandırıcaktır. Dava açıldıktan sonra dönem içinde yapılan bu yevmiye kaydından sonra hesapların defteri kebirleri yukarıda verilmiştir.
A) Şüpheli Ticari Alacaklara Karşılık Ayrılması :
İşletmelerde şüpheli hale gelmiş alacakları için karşılık ayırma işlemi bir dönem sonu işlemidir. Ayrılan karşılık ile ilgili alacak tutarı gelir tablosundaki 654 Karşılık Giderleri Hesabına Kaydedilir. Böylece tahsil edilemeyen bir gelirin vergisinin ödenmemesi gerçekleştirilir. Bu gelir ise, tahakkuk esasına göre daha önce satışı yapılan 600 Yurtiçi Satışlar Hesabındadır.
Örnek Uygulama 3 : Kafkasya Limited Şirketi Dönem İçinde Dava Açtığı 11.800 TL'lık Ticari Alacağının Tamamı İçin Karşılık Ayırmıştır.
Tahsili Şüpheli hale gelen alacağın ilgili alıcının cari hesabından alınıp 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında devrinden sonra Dönem Sonu ( Envanter ) işlemi olan alacak tutarı için karşılık ayrılması olayı yukarıdaki yevmiye kaydı ile gerçekleştirilir. Unutulmamalıdırki karşılık ayırabilmek için, o alacağın şüpheli konumunda yani dava ve icra safhasında olması ve dönem sonu işlemleri sırasında da ( Envanter ) bu davanın hala devam ediyor olması gerekmektedir.
654 Karşılık Giderleri Hesabı ayrılan karşılık giderlerinin izlendiği hesaptır. Gelir Tablosunda yer alan bu hesap Dönem Karı ile ilgilidir. Bir gider hesabı olmasından dolayı hesap, karşılık ayrılan tutar kadar borçlandırılır. Bu hesabın borç bakiyesi, dönem sonunda devir işlemleri sırasında diğer gider hesapları ile birlikte 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabına Devredilerek kapatılır.
Pasif karakterli olan, fakat aktifte eksi ( – ) değerle ticari alacakların altında yer alan 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabında da aynı tutar kadar bir artış olduğundan hesap alacaklandırılır. İlgili hesapların defteri kebirleri yukarıdaki gibidir.
Bu olayla ilgili olarak ortaya çıkan gelir ayrılan karşılık hesabı ile gidere atıldığından gelir ve gider hesapları arasında eşitlik sağlanmış olacağından işletme tahsil edemediği gelirin ( Satış Geliri ) vergisini ödemek zorunda olmayacaktır.
Ayrılan karşılığın 2019 yılının dönem sonu işlemleri sırasında olmasından dolayı, bu davanin sonuçlanması ve bu sonuçlanan davaya göre de yapılacak kayıtlar bir ertesi hesap dönemine yani 2020 yılına ait olacaktır. 2020 yılında davanın bittiğini kabul edersek, biten bu davanın üç sonucu olabilir.
1. Davayı Kaybeder. 2. Davayı Kazanır ve Paranın Tamamını Alır. 3. Davayı Kazanır Ama Paranın Bir Kısmını Alabilir.
B) Şüpheli Ticari Alacağın Tahsil Edilememesi :
Ertesi yıl bu olayla ilgili olarak açık bulunan hesaplar aşağıdadır. Davanın bir şekilde kaybedilmesi durumunda açık olan bu hesaplar karşılıklı kapatılır. Olayın gelir ve gider dengesi de bir önceki yıldan eşitlendiği için herhangi bir kar veya zarar söz konusu değildir.
Örnek Uygulama 1 : Kafkasya Limited Şirketi Ertesi Hesap Döneminde ( 2019 ) davanın bitmesi durumunda ortaya çıkabilecek bir sonuçta işletmenin davayı kaybetmesidir. Bu durumda yani, Karşılık ayrılan Şüpheli alacağın kesin olarak tahsil edilememesi durumunda aşağıdaki yevmiye kaydı yapılır.
Şüpheli ticari alacaklarla ilgili verilen örnekteki defteri kebir hesaplarından da anlaşılacağı üzere davanın açılması ile açılan diğer bir anlatımla, davayı takip eden 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı ile, davaya konu olan parasal tutarın tamamı için karşılık ayrılarak 2019 yılında gidere yazılmasına neden olan 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabı ters yevmiye kaydıyla bu iki hesap karşılıklı kapatılır. Yapılan kayıttan sonra hesapların defteri kebirleri yukarıdaki gibi olacaktır.
C) Şüpheli Ticari Alacağın Tahsili :
Olaya hesap dönemi olarak bakacak olursak, ayrılan şüpheli alacak karşılığının 31.12.2… tarihinde gerçekleşmesi gerekir. Diğer bir ifadeyle, Karşılık ayrılmışsa bu tarih 31.12.2… 'dir. Davanın kazanılması da doğal olarak bir sonraki hesap dönemi içinde gerçekleşecektir.
Örnek Uygulama 1 : Kafkasya Limited Şirketi dava Konusu Olan alacağın tamamını tahsil etmiştir.
Şüpheli ticari alacağın tahsili gerçekleştiğinden 100 kasa hesabında bir nakit artışı olduğu için aktif karakterli bu hesap borçlandırılır. Dava tutarının 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında takip edilmesinden dolayı davanın bitmesi ile bu tutarında tahsili gerçekleştiğinden hesapta aynı tutar kadar bir azalma olacağı için aktif karakterli hesap alacaklandırılır.
Geçen yıl ( 2019 ) gidere atılan tutarın takibi için açılan ve davanın sonuçlanması ile dava konusu olan parasal tutarının da tamamının tahsil edilmesinden sonra karşılık hesabının da kapatılması gerekmektedir. Çünkü, bu karşılık hesabının ortaya çıkmasına konu olan alacak olayı ortadan kalkmıştır. Bu durumda karşılık hesabının kapatılması için aşağıdaki yevmiye kaydı yapılır.
Şüpheli Ticari Alacak tahsil edildiği için bu alacak tutarı için ayrılan %100 karşılık tutarının da bir değeri kalmamıştır. 644 Konusu Kalmayan Karşılık Hesabı aktifle ilgili olarak daha önce karşılık ayrılmış bir değerin tahsili veya satılması durumunda iptal edilen karşılık tutarlarının izlendiği bu hesap, nakit artışı olacağından hesap alacaklandırılır. Bu hesabın alacak bakiyesi, dönem sonundaki devir işlemleri sırasında diğer gelir hesapları ile birlikte 690 Dönem Karı veya Zararı hesabına devredilir. Böylece, geçen yıl tahsil edilmeyip giderleştirdiği bir gelir tutarını bu yıl tahsil etmesinden dolayı 2020 yılının sonunda bu dava sonucu kazanılan gelirin vergisini işletme ödeyecektir.
Örnek Uygulama 4 : Kafkasya Limited Şirketi 2019 yılında senetsiz ticari alacaklar hesabında bulunan 20.000 TL'lik bir alacak şüpheli hale gelmiş ve işletme 2019 yılının dönem sonunda dava konusu olan paranın tamamı için karşılık ayırmıştır. 2020 Yılında ise dava sonuçlanmış ve işletme paranın 10.000 TL'lik kısmını almış fakat geriye kalan 10.000 TL'lık kısmını ise dava sonucuna göre kesinlikle tahsil edemeyecektir. Ticari Alacağın şüpheli hale gelmesi ile açılan davanın ve 2019 yılının sonunca ayrılan karşılığın yevmiye kayıtları aşağıdaki gibidir.
Ertesi hesap dönemi olan 2020 yılında sonuçlanan davaya göre yapılacak kayıtlar ve sadece olayı takip eden defteri kebirler yukarıda verilmiştir.
Yukarıda yapılan 2020 Yılına ait 3 4 ve 5 Nolu yevmiye maddelerinin belgesi bir tane olduğundan ( Davanın Sonuçlanma Belgesi ) üç kayıt tek bir yevmiye kaydı olarakta yapılabilir. Üçlü kayıtta kayıtların borç tarafındaki hesapları yapılacak kayıtta borç tarafa, üçlü kayıtta kayıtların alacak taraflarındaki hesapları da yapılacak kaydın alacak tarafına yazılır. Birden çok hesap kullanılmışsa sadece hesapların parasal tutarları toplanır.
Örnek Uygulama 5 : Kafkasya Limited Şirketi 2020 Yılı İçinde tahsili mümkün olmadığı için hesaplardan düşülen bu 10.000 TL Alacağın 2021 yılında alıcı tarafından işletmeye ödendiğini kabul edelim.
Bir Tahsil İşlemi gerçekleştiğinden aktif karakterli kısa hesabında nakit artışı olacağı için bu hesap borçlandırılır.
Dönemsellik İlkesine göre hareket eden 671 Önceki Dönem Gelir Ve Karlar Hesabı cari dönemden önceki dönemlere ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata yada unutma sebebi ile girmemiş tutarların gösterildiği bir gelir hesabıdır. Bu hesabın gelir hesabı olmasından dolayı meydana gelen bu tahsil sonucu hesaba bir giriş olacağından hesap alacaklandırılır. Bu hesabın alacak bakiyesi de, o dönemin sonunda yapılacak devir işlemlerinde diğer gelir hesapları ile birlikte, 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabına devredilir.
” 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı ” 1 kişi tarafından yanıtladıCevap Yaz |
KategorilerSon Eklenen Yazılar
Son Yorumlar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
siess çekleri için söylemiştim ya size
incelermisiniz